Panda Heraklita
Heraklit z Efezu (ok. 540 p.n.e. – ok. 480 p.n.e.) głosił pogląd o zmienności świata. Istoty rzeczywistości doszukiwał się w nieustannej zmianie, w ciągłym stawaniu się rzeczy, które jest wynikiem walki przeciwieństw. Myśl ta została wyrażona metaforycznie w zdaniach:
Tych, którzy wstępują do tych samych rzek, coraz to inne zalewają wody.
oraz
Nie można wstąpić dwukrotnie do tej samej rzeki, nie można też uchwycić żadnej śmiertelnej substancji w stałej kondycji, gdyż każda się rozprasza i skupia, kształtuje i rozpływa, zbliża i oddala. [1]
Filozofię Heraklita, określaną mianem waribilizmu (od łac. variabilis – zmienny), zwykło się streszczać słynną frazą „panta rhei” (wszystko płynie). Choć słów tych nie znajdziemy w pismach samego Heraklita [2], oddają one istotę jego filozofii tak trafnie, że przez wieki połączyły się z nią w sposób nierozerwalny.
Skoro wszystko płynie, więc i panda płynie – panda rhei!
Powyższa ilustracja sprawdza się dobrze również w formie małego znaczka, który mógłby stanowić np. logotyp wydawnictwa publikującego tomik „Filozoficzne Zoo”
———
[1] Heraklit z Efezu, Zdania, przeł. A. Czerniawski, Gdańsk 2005, s. 16.
[2] Autorem tego sformułowania jest Symplicjusz z Cylicji (ok. 490 – 560).